Wat gebeurt er nou in Libië?

Een paar dagen geleden kom ik niet slapen en heb ik even voor de televisie gezeten. Er was een journaal aan de gang waar ik midden in viel. Tripoli was definitief in handen gevallen van De Opstandelingen en Kolonel Khadaffi (of hoe je dat ook moet schrijven) was opgepakt. Tripoli wemelde van de juichende mensen met de vlag van wat dan heel episch Het Nieuwe Vaderland wordt genoemd. Ondertussen waren ze bezig jacht te maken op sluipschutters. Met andere woorden, alles was rustig en de goeien hadden gewonnen.

Het journaal bracht een in elkaar gezet item over het regime van Khadaffi dat in 1969 begon en in 2011 afgelopen was. Binnen enkele uren zouden we horen wat ze met hem gingen doen en of hij in Den Haag zou worden bericht of in Libië zelf, want nu Khadaffi afgezet is, is dat de volgende stap. Er werden al nieuwe problemen genoemd, want hoe kan die overgangsraad Libië regeren? En gaan ze niet onderling op de vuist? Nee, dat doen ze in het politieke debat, want Libië is een volgroeide democratie. Frankrijk heeft er goed aan gedaan heel vroeg de rebellen die zich verenigd hebben in de Nationale Overgangsraad als Libische regering te erkennen, want dat gaat ze mooie oliedeals opleveren. Berlusconi heeft heeft het goed vergooid, want die was iets te vriendelijk voor Khadaffi. Alles was koek en ei.


Er werd verder nog wat gevochten aan de muren van het hoofdkwartier van het Khadaffi-regime. Minister na minister vluchtte of "liep over". Het kon niet meer dan een kwestie van seconden zijn, hooguit minuten. De Libische staatstelevisie deed denken aan Saïd al-Sahaf, de legendarische Minister van Informatie van Irak van een paar jaar geleden. Natuurlijk was Tripoli in handen van de rebellen, het was niet "rustig" in de betekenis die zij bedoelden. Ieder moment konden de vrijheidsstrijders de studio's inlopen en de boel stopzetten, al die propaganda... Daar trapt toch niemand in?


Aan het einde van het journaal viel het gevreesde woord: "foutje". Het was namelijk niet de Kolonel die ze in een politiebusje hadden gestopt, maar zijn zoon en beoogd opvolger Saif al-Islam. De man die een competente indruk maakte naast zijn clowneske vader. Ook goed, maar waar zit pa? Ach die pakken we wel. Die zit zeker nog in Tripoli.


De volgende morgen zette ik de televisie aan en zeg Saif al-Islam bepaald niet in ketens. Mensen om hem heen zwaaiden met groene vlaggen en Khadaffi's zoon liet zich bejubelen. Die hadden ze dus ook al niet gepakt. "Bepaalde delen van Tripoli" bleken toch nog onder de macht van Khadaffi-getrouwen te vallen en opeens blijkt ook Libië iets als een binnenland te hebben waar men klaarblijkelijk allemaal op diens hand is. Het hele hoofdkwartier van het regime was inmiddels uitgekamd, maar geen Khadaffi. Die zit dus in Sabha, zegt men. Daar is hij polulair.

Uiteraard is het geen eenvoudige opgave om in een door propaganda gedomineerd conflict uit te vinden waar we staan. Wel is het juist in een dergelijk conflict cruciaal dat het nieuws gechecked is. Iemand heeft geroepen dat Khadaffi gevangengenomen was. Dat was wat iedereen wilde horen, dus dan is het sneller waar. Als dat niet waar blijkt te zijn, is het de tweede man. Wellicht is het nog wel mooier om te horen dat hij en niet zijn vader, gepakt was, maar ook dit bleek niet waar. Wat moet ik geloven?


Wellicht wordt Khadaffi met zijn hele clan uit een grot geplukt als ik dit blog aan het schrijven ben, wellicht is hij al dood, wellicht zijn er goeie redenen dat niet wordt vrijgegeven wat er aan de hand is. Dat kan ik begrijpen. Maar ik vraag me soms echt af of men het zelf wel weet. In Irak is in 2003 veel te vroeg de overwinning uitgeroepen. Nu nodigt Nicolas Sarkozy de Vrienden van Libië uit om de volgende stap te bepalen. Het is goed om een plan te hebben, zeker als de situatie complex is, maar in Irak en Afghanistan zien we steeds weer dat je geen huis moet bouwen als het fundament nog niet hard geworden is. Ik hoop echt dat ze weten hoe het ervoor staat.