Jedem das seine

Vandaag lees ik in De Pers dat er nieuwe ontwikkelingen zijn in de zaak rond het hek dat lijkt op het hek rond kamp-Buchenwald waar in de Tweede Wereldoorlog tienduizenden mensen zijn gedood. De nieuwe ontwikkeling is namelijk dat de grootvader van de opdrachtgever Jack Bakker in de Oorlog “fout” blijkt te zijn geweest. Deze Jacobus Hendrikus Bakker voerde namelijk allerlei bouwactiviteiten uit voor de Duitse overheid in Nederland en stond bovendien geregistreerd als NSB-sympathisant met nummer D.13155. Mogelijk was dit een vreselijke man, mogelijk een Eichmann-achtige man die gewetenloos bevelen uitvoerde, mogelijk een product van zijn tijd die achteraf als evil te boek is komen te staan omdat de winnaar de geschiedenis schrijft. Het is allemaal niet belangrijk in deze kwestie, want de goeie of slechte man is vermoedelijk allang dood en is de grootvader van de opdrachtgever, niet de opdrachtgever zélf.

Ik ken Jack Bakker niet. Misschien heeft hij niets te maken met nazi-sympathieën, misschien wel. Misschien heeft hij een hele andere boodschap met zijn bouwwerk. Alleen, zelfs als hij zijn landgoed wil profileren als een plek waar de nazi-ideologie wordt verheerlijkt, dan nog moet dat kunnen. Keur ik het goed? Nee, maar dat is niet belangrijk, want mijn mening is niet belangrijk en zelfs als álle Nederlanders op meneer Bakker na dit walgelijk en vreselijk vinden, dan nog is dat ons probleem. Jammer, maar het feit dat ik of bijna iedereen iets walgelijk of aanstootgevend vind, dat is niet van alles overstijgend belang.

De reden daarvoor ligt misschien wel meer dan waar dan ook achter het originele hek in dat plaatsje bij Leipzig. Het is de gedachte van nooit-meer-Buchenwald die Europa bij elkaar gebracht heeft in de laatste halve eeuw (iets meer). Buchenwald staat op zijn eigen vreselijke en confronterende manier voor vrijheid om tegen de stroom in te zwemmen en mensen tegen de haren in te strijken. Buchenwald, net als Mauthausen en Auschwitz om er maar een paar te noemen, zijn het symbool van een wereld zonder vrijheid en een wereld waarin anders zijn strafbaar is. Het hek is een reminder om nooit te vergeten wat we hebben en hoe dichtbij het is.

Ik heb werkelijk geen flauw idee wat Bakker hiermee wil bereiken, maar voor mij staat de commotie rondom het hek voor veel meer dan een afwijzing van een referentie naar een episode in de Westerse geschiedenis waar we niet trots op hoeven te zijn. Het staat namelijk ook voor een beeld van waar we in zekere zin nog steeds toe in staat kunnen zijn als we niet uitkijken. Buchenwald is gesloten, Auschwitz en Mauthausen zijn openluchtmusea geworden, Kamp Vught is een nationaal monument. Niet omdat het zo kunstzinnig is of vanwege oorlog in het algemeen. Omdat we samen hebben afgesproken dat de wereld er niet meer zo uit ziet als in die jaren.

Nogmaals, misschien hebben we hier te maken met een nazi die zich wil uiten. Dat is dan tenminste moediger dan met 20 man met bivakmutsen op straat protesteren dat ze niet mogen protesteren op straat. De ideologie is de mijne niet en we moeten ons er tegen verzetten, maar niet door een hek te verbieden, hoe obsceen en verachtelijk ook. Ze noemen het kunst. Laten we dan de wijsheid van het hek als les nemen en dan levert Buchenwald nog iets positiefs op: “Jedem das seine.”