Belgica est omnis divisa in partes tres

Laat ik eens een onderwerp uit de oude geschiedenis voor mijn blog gebruiken. Of beter gezegd: de doorwerking van de Oudheid naar onze eigen samenleving. Ik ga het niet hebben over het Romeinse of Byzantijnse recht of over de Griekse of Mesopotamische (sorry voor de link) democratie. Niet over de Neolithische revolutie of over het omvangrijke wegennetwerk dat over heel West- en Zuid-Europa opdook door toedoen van de Romeinen. Dit blog gaat over the very core van het onderdeel van de Oudheid dat mij zo aanspreekt: klassieke etnologie of volkenkunde in de oudheid. Ik heb als afstudeerproject de Romeinse Bondgenotenoorlog besproken vanuit dit perspectief (als je hem wilt lezen, hoor ik dat wel). Gisteren heb ik een nieuwe Ikea-kast gekocht en na het in elkaar zetten ervan heb ik al mijn boeken even in de handen gehad en opnieuw geordend:

Ik zal de criticasters eerst voor zijn: Op de tweede plank van boven aan de rechterkant is het vijfde boek vanaf links inderdaad het beroemde Enuma Eish. Ik denk dat het chaos-monster Tiamat heel goed zou kunnen leven met mijn gevoel voor orde. Dat klopt. Belangrijker voor dit blog is dat het witte boekje een paar boeken naar rechts wat schuin staat. Dat komt omdat er een boekje naast stond dat nu op mijn bureau ligt. Ik citeer er de eerste zin uit:

Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli apellantur.

Dit is de eerste zin uit het verslag over de oorlog met de Galliërs door Julius Caesar himself. Vrij vertaald staat er dat Gallië in drie delen te verdelen valt. In één gebied wonen de Belgen, in eentje de Aquitaniërs en in eentje de Galliërs. Vervolgens legt Caesar uit dat deze delen op verschillende gebieden verschillend zijn. Gallië bestaat uit verschillende delen en dient niet als één geheel benaderd te worden.


Laten we eens inzoomen op één van deze delen, het deel waar de Belgae wonen, laten we het België noemen. De Belgae woonden in de eerste eeuw voor het begin van de christelijke jaartelling in een wat groter gebied, maar laten we het België noemen. In België was op 13 juni 2010 (een datum die door historici met grote zekerheid kan worden vastgesteld) een verkiezing voor de representerende volksvergadering. Destijds had België een constitutionele monarchie met een belangrijke rol weggelegd voor de vergadering van volksvertegenwoordigers. Op 13 juni (waarop de sterfdag van de heilige Antonius van Padua werd herdacht) waren daar verkiezingen voor.


De verkiezingen in België liepen uit op een grote overwinning voor de N-VA, van Bart de Wever. Dit zegt op zich niks, ware het niet dat De Wever en zijn partij een Vlaamse partij zijn en geen Belgische. Probleem in die tijd is namelijk een issue dat Caesar al op Gallische schaal zag:

Belgica est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Vlamingen, aliam Duitstaligen, tertiam qui ipsorum lingua Wallons, nostra Walen apellantur. (Tommius, Bellum Belgicum 1:1)

België is een kunstmatig land zoals elk ander land, zo stelt Tommius, maar in België is de verdeling veel fundamenteler dan in landen als Germania (Duitsland), Hollandia (Nederland) en Francia (Frankrijk). Hij maakt de vergelijking met Spanje waar ten tijde van de Verkiezingen ook sprake was van grote verdeeldheid tussen verschillende groeperingen. Zo bestaat Spanje uit verschillende delen waarvan in bij sommigen nauwelijks nationaal gevoel lijkt te hebben bestaan, zoals bij Catalonië en bij Baskenland. Zo is het in België ook. In Vlaanderen ben je Vlaming en daarná misschien Belg en in Wallonië ben je Waal en daarná misschien Belg. Zo is dat in Spanje ook.


Waar het in Spanje echter zo is dat in grote delen van het land het nationale minstens gelijkwaardig is aan het regionale, is dat in België veel minder het geval. Daarnaast is het aantal regio's veel kleiner en is er sprake van grote verschillen en vaak een vijandschap tussen die regio's, over en weer. De wil om samen door één deur te gaan, die lijkt te ontbreken.


Vandaag kwam het nieuws naar buiten dat Elio di Rupo, de leider van de Waalse Socialistische Partij (gaan we weer) zijn ontslag als formateur heeft ingediend bij de koning. Na zeventien maanden (onderhand een wereldrecord, dunkt me) overleg komen ze er nóg niet uit om een regering te vormen. Waar in de Arabische wereld mensen de straat op gaan omdat ze hun regering niet willen, gaan in België mensen de straat op om er wél één te krijgen. Je ontkomt er niet aan dit op een cynische manier grappig te vinden.


Dit gaat echt niet zomaar meer lukken, want België is op te delen in drie delen: een Vlaams, een Waals en een Duitstalig deel. Het feit dat er nu expliciete aandacht voor dit oude feit (Tommius zag het al!) is, betekent dat alles stil ligt. Tel daarbij op dat de demissionair premier, Yves Leterme, besloten heeft dit niet af te wachten en een nieuwe baan heeft geaccepteerd, even geleden. En terecht.


Het lijkt er steeds meer op dat België al het bestaansrecht kwijt is. De enige twee redenen dat mensen eraan herinnerd worden dat België nog bestaat zijn de wielerprestaties van Philippe Gilbert en het feit dat er om de zoveel tijd nieuws komt over het weer mislukken van een formatiepoging om de boel bij elkaar te houden. Er zijn een hoop opties genoemd. Voor de een moet het land opgedeeld worden tussen Nederland, Frankrijk en Duitsland, de ander wil graag drie kleine landen zien en een derde wil blijven doormodderen met wat er nu al zeventien maanden onwerkbaar blijkt. Ik weet kan niet in de ziel van Di Rupo kijken, maar ik vraag me wel eens af of de gedachte nooit bij hem opduikt. Belgica est omnis divisa in partes tres. Hoe lang blijven we het nog als ''en geheel behandelen?