Een Britse rechter heeft bepaald dat slachtoffers van kindermisbruik door katholieke priesters de kerk aansprakelijk kunnen stellen voor het handelen van de priester. Dat is goed nieuws voor de vele slachtoffers van het misbruik. Dat is goed nieuws, want voor misbruikzaken zijn doofpotaffaires niet op hun plaats. De doofpot is ervoor dat je niets zegt als een stagair computerspelletjes zit te downloaden tijdens werktijd, voor mensen die na 11 uur 's avonds door rood lopen bij het hardlopen of wanneer je bij het cafetaria 15 cent teveel terugkrijgt, maar niet voor kindermisbruik.
Dit nieuwsbericht doet me denken aan een uitspraak van Antoine Bodar, de bekendste priester van Nederland. Hij presenteerde driekwart jaar gekleden zijn glossy Antoine waarover hij op BNN destijds een en ander mocht vertellen. Tijdens dat interview werd hem gevraagd naar zijn mening over de vele schandalen rondom kindermisbruik die het beeld van de katholiek tegenwoordig meer bepalen dan de hosti en de wijn. We zitten met bankiers die hun positie misbruiken door "financiële producten" (de frase alleen al klinkt crimineel) te presenteren en priesters laten zich steeds weer van hun beste kant zien. Bodar stelde dat de kerk nu een grote probleem heeft dan de bankierswereld, want zij zijn het altijd die met hun vingertje wijzen en zeggen hoe het moet.
Ik heb Antoine Bodar niet bijzonder hoog zitten, maar hem valt mee te geven dat hij begrijpt waarom het hele vraagstuk van kindermisbruik voor de kerk een probleem is, behalve natuurlijk omdat het te walgelijk voor woorden is. Als een tandarts of een houder van een viskraam op de markt, een boekhouder of een tolk-vertaler zich aan een kind vergrijpt, dan is dat net zo erg. Uiteraard, bij een priester is het feit zélf niet erger, maar Cleisthenes noemde het al isonomia, wij noemen het tegenwoordig "gelijke monniken, gelijke kappen". Waar het hem in zit, is dat een boek- of viskraamhouder zich niet de taak heeft gesteld om ervoor te zorgen dat mensen zich correct gedragen. De kerk doet dat wel. Dat heeft hopelijk geen invloed op de strafmaat, maar het heeft wel degelijk invloed op de positie van de kerk.
Dit doet me weer denken aan een ander soort misdrijf, namelijk een zaak van één van de universiteiten waar ik heb gestudeerd, die van Tilburg. Daar is een paar maanden geleden de zaak van Prof. dir Diederik Stapel aan het licht gekomen. Stapel moet de Universiteit van Tilburg verlaten nadat naar buiten kwam dat hij onderzoeksresultaten fingeerde, dus fraude pleegde. Hierdoor is de wetenschappelijke waarde van verschillende promotie-onderzoeken drastisch onderuit gegaan. Daarnaast, en dat is nog erger, heeft de wetenschap een klap gekregen.
De wetenschap zegt, om met Bodar te spreken, altijd hoe het moet, waar het aankomt op het vergaren en interpreteren van bewijsmateriaal. Met al die discussies over de integriteit van de wetenschappers in klimaatkwesties, evolutiebiologie en kosmologie kunnen we het ons niet veroorloven dat er een kern van waarheid opduikt in de beweringen. Tilburg had net een positie gekregen als topuniversiteit op het gebied van Social Sciences (precies waar Stapel rondliep). Dan komt dit echt niet uit. Het gedrag van Stapel is een klap voor de internationale wetenschappelijke wereld, juist omdat wij altijd zeggen te weten hoe het moet en daarnaar te handelen.
Wetenschap is een breed begrip dat staat voor het op zorgvuldige en integere wijze verzamelen en interpreteren van bewijsmateriaal. In tegenstelling tot de kerk heeft de wetenschap geen directe richtinggevende positie, maar wel de pretentie van zorgvuldigheid. Dat is wat Stapel met zijn handelen heeft ondermijnd. Fouten maken is onderdeel van de wetenschap. Wetenschap is feitelijk niets meer dan het in het openbaar iedereen laten inhakken op je conclusies.
Tijdens mijn afstudeeronderzoek heb ik er zelf ook achtergekomen dat over hetzelfde onderwerp verschillende dingen geroepen zijn, waarvan een deel simpelweg fout is. Theodor Mommsen heeft een Nobelprijs gekregen voor een werk waar Hendrik Mouritsen de vloer mee kon aanvegen. Mouritsen zelf kan er prima naast zitten, zoals Mommsen dat ook wellicht gedaan heeft. Punt is dat we het hebben over voortschrijdend inzicht of over verschil in opvattingen en perspectief, niet over ontmaskering van fraudeurs. Dát is wat n Tilburg plaatsvindt.
In tegenstelling tot bij kindermisbruik is het misdrijf van Diederik Stapel er eentje waar positie wel degelijk uitmaakt. Als een priester een kind misbruikt, dan is het probleem voor de kerk groter dan de gevolgen voor de viskraam wanneer een visboer dat doet. Toch gaat dit om dezelfde misdaad. Bij de zaak rond Stapel is sprake van een groot maatschappelijk belang in het feit dat Stapel dat deed in zijn hoedanigheid als wetenschapper. De moderne samenleving is in grote mate afhankelijk van de wetenschap en kan zich geen verzwakte positie veroorloven. Ik ben dan ook verheugd dat verschillende universiteiten uithalen naar Stapel en ik hoop dat deze man nooit meer aan de bak komt als wetenschapper.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten