Wetenschap voor iedereen

Gisteren zag ik onderstaande video op TED.com. Michael Nielsen probeert animo te kweken voor Open Science en geeft hier een aantal voorbeelden. Hoewel hij hier en daar wat overhaaste generalisaties maakt (bijvoorbeeld waar het gaat om de wens credits te krijgen voor een publicatie), blijft zijn punt zeker staan. Het is van belang om wetenschap openbaar te doen. Dit zorgt ervoor dat kritiek op wetenschappers door leken inhoudelijker kan worden en bovenal dat veel meer mensen zich kunnen bemoeien met wetenschappelijke problemen. Door een speciaal soort peer review kan dat alleen maar voordelen opleveren.





Een andere reden om wetenschap open te houden, die realiseerde ik me toen ik vanmiddag een e-mail van mijn vader kreeg. Pa is op zoek naar het boek Familie en Macht. De Familie Berthout en de Brabantse Adel uit 2003 van Godfried Croenen voor zijn stamboomonderzoek naar de familie. Ik heb helemaal niks met dat stamboomonderzoek. Onder ons historici heet het wel eens schertsend "geslachtsziekte" en dat wilde ik de lezer niet onthouden. 



Of ik dat boek voor hem kon regelen, lenen neem ik aan. Als alumnus (afgestudeerde) van de Radboud Universiteit kan ik gebruik maken van de bibliotheek daar en mijn vader heeft van een archivaris in Mechelen begrepen dat universiteitsbibliotheken in Nederland dat boek zouden moeten hebben. Hij blijkt er in Nijmegen te liggen. Dat is mooi, dus ik kan hem lenen, maar daar kom ik zo snel-snel niet aan toe, met al dat bloggen enzo. Ben ik toch gauw een paar uur onderweg. Misschien moet ik toch maar eens die laptop kopen, maar dat is weer een heel ander verhaal.


Dus ik dacht, laat ik eens Googelen naar dit boek. Het is duidelijk dat dit boek iets teweeg gebracht heeft, want voor een boek over een familie wordt het flink vaak geciteerd. Da's mooi, dacht ik, want dan staat er vast wel iets waar een kind van de jaren '50 nog niet naar heeft gekeken. Dus ik geef mijn vader wat linkjes mee waar hij misschien iets aan heeft. Het boek is in te zien in het Brabants Historisch Informatie Centrum in Den Bosch, waar ze net bezig zijn met de site en heeft een recensie in o.a. Virtus in 2005 en in The American Historical Review. 


Ik heb een uur zitten zoeken tot ik het opgaf. Er is nergens een recensie online te vinden, geen samenvatting, geen pagina op PDF. Dat vind ik kwalijk. Niet omdat ik nu met mijn luie reet naar Nijmegen moet of mijn pa met zijn luie reet naar Den Bosch, maar omdat dit aangeeft hoe veel mensen over wetenschap bedrijven denken. Ik heb het niet over de wetenschappers zelf, maar over uitgevers en organisaties erachter. Wanneer een boek in 2003 is uitgekomen en er is geen letter van te vinden op het internet, dan zit je naar een gesloten wereld te kijken. Als je alumnus moet zijn op dat boek te kunnen vinden, of zestig euro moet betalen om het in huis te halen, dan zit je naar een gesloten wereld te kijken.


Is dat erg? Ik denk het wel. En mede om de reden die Michael Nielsen aangeeft. Als je wetenschap beschikbaar maakt voor meer mensen, kunnen meer mensen zich ermee bemoeien en meer mensen een aandeel hebben. Het gaat hier niet om de vraag of mijn vader in dit specifieke geval een aandeel aan de wetenschappelijk onderzoek rondom de positie van de adel in Brabant kan leveren, het gaat erom dat mensen die dat zouden kunnen en zouden willen, tegen een muur lopen. Ik snap wel dat er zoiets is als auteursrecht, maar ik ben er stellig van overtuigd dat het, zeker bij recensies onjuist is om die niet na enige tijd beschikbaar te stellen. 


Recensies zijn van belang wanneer iemand overweegt een boek aan te schaffen. Niet iedereen kan of wil zomaar een boek aanschaffen omdat de titel hem aanstaat of iemand het aangeraden heeft. Zeker als het boek alleen in de diepste krochten van een archief te vinden zijn. Ik vind het helemaal niet erg dat ik moet betalen voor een boek en juich organisaties als JSTOR die materiaal voor licentiehouders beschikbaar stelt, van harte toe. Als ik in Nijmegen ben, zoek ik altijd op JSTOR naar interessante artikelen op mijn vakgebied. Wel vind ik dat recensies veel sneller beschikbaar zouden moeten zijn. Ik koop regelmatig boeken omdat ik ze tegen kom op de Bryn Mawr Classical Review. De mensen van die Review hebben het begrepen. Dit soort initiatieven zijn veel waardevoller voor de wetenschappelijke wereld dan die in zichzelf gekeerde tijdschriften en ze leveren ook meer op voor mensen met geslachtsziekte.